، عهد عتیق را به صورت کلی معرفی کردیم و ویژگیهای آن را از نظر نوع زبان، تعداد کتب، نسخههای آن و امور دیگر مورد بحث و بررسی قرار دادیم؛ سپس به معرفی محتوای آن پرداختیم، و از سفر تکوین و خروج به اختصار بحث کردیم. در این بخش نیز به بحث معرفی محتوای عهد عتیق ادامه داده و اسفار باقی مانده و محتوای آنها را به صورت اجمالی معرفی میکنیم.
سفر لاویان: سومین کتاب از کتب سی و نهگانه عهد عتیق، سفر لاویان است. لاوی، نام یکی از اسباط دوازدهگانه است. در این سفر احکام مربوط به کاهنان یهود که از سبط لاویاند بیان شده است؛ ازاینرو نام این سفر را لاویان گذاشتهاند.
سفر اعداد: چهارمین کتاب عهد عتیق، سفر اعداد است. به علت آنکه در این سفر آمار بنی اسرائیل در عصر حضرت موسی (ع) بیان شده است، به آن سفر اعداد میگویند. البته بخشی از شریعت و تاریخ بنی اسرائیل نیز در این سفر بیان شده است.
سفر تثنیه: پنجمین کتاب عهد عتیق، سفر تثنیه است. در این کتاب احکامی که در اسفار گذشته بیان شده بود، تکرار شده است؛ ازاینرو به آن تثنیه میگویند. البته تاریخ بنی اسرائیل تا زمان رحلت حضرت موسی (ع) نیز در این کتاب آمده است. به مجموع این پنج سفر، تورا یا تورات هم میگویند. تورا به معنای قانون است. دوازده کتاب دیگر هم در بخش تاریخی وجود دارد که به اجمال آنها را معرفی میکنیم:
صحیفه یوشع: این کتاب که به نام جانشین حضرت موسی (ع) نامگذاری شده است، تاریخ دوران یوشع بن نون و سیره او و حوادث روزگار وی از جمله حملات و جنگهای او با فلسطینیها را بیان کرده است؛
سفر داوران: این کتاب که به نام داوران یا قاضیهای بنی اسرائیل نامگذاری شده، حوادث دوران دویست ساله داوران بنی اسرائیل را که با احتساب یوشع بن نون شانزده نفر میشوند، بیان کرده است. البته برخی یوشع را به دلیل بزرگی و شخصیت والایش، جزء داوران بهشمار نمیآورند؛ ازاینرو تعداد داوران پانزده نفر میشود و آخرین آنها سموئیل نبی بوده است؛
کتاب روت: این کتاب کوچک، شرح حال زنی به نام روت است که از جدّات حضرت داود علیه السلام بوده و در عصر داوران میزیسته است.
در ادامه بحث از معرفی عهد عتیق، کتابهای باقی مانده را به صورت اجمالی معرفی کرده و اشارهای اجمالی به محتوای آنها میکنیم. این نکته را نیز بیان خواهیم کرد که در یک تقسیمبندی با ادغام کتابهایی که دو قسمت هستند و نیز ادغام برخی دیگر، تعداد آنها را به 22 کتاب کاهش دادهاند.
کتاب اول سموئیل نبی: این کتاب ضمن بیان تاریخ سموئیل نبی، (آخرین داور بنی اسرائیل) به تعیین و نصب شائول (طالوت) به عنوان اولین پادشاه بنی اسرائیل نیز اشاره کرده است؛
کتاب دوم سموئیل نبی: در این کتاب هم به حوادث دوران پادشاهی حضرت داود (ع) اشاره شده است؛
کتاب اول پادشاهان: در این کتاب ادامه حوادث دوران پادشاهی حضرت داود و نیز دوران حضرت سلیمان علیه السلام و جانشینان او بیان شده است؛
کتاب دوم پاشاهان: این کتاب ادامه تاریخ پادشاهان بنی اسرائیل تا حمله بخت النصر را بیان کرده و داستان تبعید بنی اسرائیل به سرزمین بابل (جلای بابل) را آورده است؛
کتاب اول تواریخ ایام: در این کتاب نسبنامه بنی اسرائیل بیان شده و تاریخ بنی اسرائیل تا زمان وفات داود علیه السلام تکرار شده است؛
کتاب دوم تواریخ ایام: این کتاب تاریخ پادشاهی جناب سلیمان نبی و ملوک بعدی تا زمان جلای بابل را نقل کرده است؛
کتاب عزرا: در این کتاب جریان نوسازی اورشلیم، یعنی بیت المقدس و آزادی یهودیان به همراه عزیر بیان شده. عزرا همان شخصی است که در قرآن عزیر نامیده شده است؛
کتاب نحمیا: این کتاب که به نام نحمیا ساقی اردشیر اول پادشاه هخامنشی نامگذاری شده است، جریان نوسازی اورشلیم و بازگشت یهودیان به سرزمین فلسطین را از زبان نحمیا بیان میکند؛
کتاب استر: در این کتاب جریان رفع خطر نابودی از یهودیان با وساطت استر بیان شده است. استر، همسر یهودی خشایارشاه پادشاه هخامنشی بوده. وی در شهر همدان مدفون است.
بخش دوم عهد عتیق، کتابهایی است که محتوای آنها حکمت، مناجات یا شعر است. این بخش از پنج کتاب تشکیل شده است:
1. کتاب ایوب: در این کتاب حوادث دوران حضرت ایوب و ابتلای حضرت، بیصبری ایشان و صبر حضرت بیان شده است؛
2. کتاب مزامیر: مجموعه مناجاتهای حضرت داود علیه السلام است که صد و پنجاه قطعه مناجات را دربردارد و به زبور حضرت داود معروف است؛
3. کتاب امثال سلیمان: این کتاب مشتمل بر کلمات حکمت آمیز حضرت سلیمان است.
در ادامه بحث به تاریخ دوران حضرت موسی علیه السلام و حادثهای که سبب فرار حضرت موسی علیه السلام از مصر و رفتن او به مدین شد، اشاره شده و ماجرای ازدواج ایشان بیان خواهد شد.
درباره قدمت تاریخی تورات دو نظریه وجود دارد:
1. دانشمندان غیر دینی که نوعاً باستان شناس، مورخ و .... هستند، معتقدند که عهد عتیق و توراتی که در دست ما است، حداکثر عمری دو هزار و پانصد ساله دارد که آن را شخصی به نام عزرا (عزیر) پس از بازگشت از اسارت بابلی مجددا نوشته است؛ زیرا تورات وصحف انبیا در حمله نبوکد نَصّر از بین رفت و همگی نابود شدند؛
2. متدینان یهودی معتقدند که مؤلف تورات حضرت موسی علیه السلام است که حدود هزار و چهارصد سال قبل از میلاد میزیسته است؛ پس در واقع موسی علیه السلام سیره خودش را در این کتاب نوشته و بقیه هم کتب انبیای بعدی است.
یهودیان ارتدوکس معتقدند تمام تورات وحی الاهی است و حتی یک حرف آن جابهجا نشده و حجیت دارد؛ اما اصلاحطلبان یهودی معتقدند که عهد عتیق یک سلسله واقعیاتی بوده که در ظرف زمانی آن دوران بیان شده است و امروزه دیگر بهکار نمیآید و حجیت ندارد؛ ازاینرو باید دست به اصلاحات زد.
دوران حضرت موسی
همانگونه که قبلا بیان شد، حضرت موسی علیه السلام با وضعیت خاصی بهدنیا آمد و مدتی در دربار فرعون زندگی کرد. یک روز دید که یکی از بنی اسرائیل با فردی قبطی از اهالی مصر مشغول نزاع است. حضرت به طرفداری از فرد بنی اسرائیل مشتی به قبطی زد و او مرد. حضرت گمان میکرد که کسی از حادثه خبردار نشده است؛ اما در روزهای بعد که دوباره چنین نزاعی پیش آمد، مرد مصری گفت: آیا میخواهی مرا نیز بکشی؟! حضرت متوجه شد که ماجرای قبلی فاش شده است؛ ازاینرو ترسیده به مدین گریخت. در آنجا با دختران رهبر مذهبی مدین در سرچشمه آب برخورد کرد. او در اثر کمک به دختران و درخواست پدر آنها به خانه ایشان رفت و مشغول کار شد. اینگونه قرار گذاشتند که حضرت پس از هشت یا ده سال کار کردن با یکی از دختران کاهن مدین (شعیب) ازدواج کند. قرآن کریم تعداد دختران را دو دختر میداند؛ ولی تورات آنها را هفت دختر میداند. حضرت پس از گذشتن مدت زمان مقرر با یکی از دختران شعیب ازدواج کرد، نام همسرش صفوره به معنای گنجشک ماده بوده است.
این قسمت با مطالب ذیل آشنا شدیم:
1. درباره قدمت تاریخی تورات دو نظریه وجود دارد: دیدگاه دانشمندان غیر متدین که قدمت تورات را دو هزار و پانصد سال میدانند؛ ولی دیدگاه دینی یهود آن است که تورات محصول کار حضرت موسی علیه السلام است؛
2. یهودیان ارتدوکس هم اکنون نیز تورات را حجت میدانند؛
3. حضرت موسی علیه السلام پس از حادثه درگیری با یکی از اهالی مصر و مرگ آن شخص به مدین گریخت.
درباره قدمت تاریخی تورات چند نظر وجود دارد؟
Top of Form 1